Uitzicht
Ik had gehoopt dat ik tijdens de drie dagen in de gevangenis van Dordrecht uitzicht zou hebben op de Merwede. Als kind speelde ik vaak bij de ruïne van Huis te Merwede, precies daar. Maar in plaats van water en weidsheid keek ik uit op een kale muur: een betonnen gordijn dat haarscherp het verschil tussen vrijheid en gevangenschap liet zien.
Uitzicht is onmisbaar in situaties die haaks staan op de bedoeling van de schepping. Dat geldt bij ziekte, maar net zo goed bij detentie. Op het eerste gezicht lijken die twee weinig met elkaar te maken te hebben, totdat ze samenkomen in tbs.
Een naaste zijn voor tbs-patiënten is een wezenlijk onderdeel van ons werk. Het gemiddelde verblijf in een gevangenis duurt iets meer dan vier maanden; in een tbs-kliniek ruim negen jaar. In 2024 zaten er zo’n 27.000 mensen in detentie en bijna 1700 in tbs. Ook juridisch is het verschil groot: een gevangene verliest zijn vrijheid vanwege een strafbaar feit, een tbs-patiënt naar aanleiding van zo’n feit. De een krijgt een straf, de ander een maatregel. Tbs wordt altijd opgelegd na een ernstig misdrijf waarop minstens vier jaar gevangenisstraf staat.
Achter elke straf of tbs-maatregel schuilt de vraag naar verantwoordelijkheid. Die is zelden zwart-wit. Denk aan de lopende zaak tegen de Vlaardingse pleegouders; een aangrijpend en complex dossier. De officier van justitie oordeelt dat zij deels verantwoordelijk zijn, maar ook beperkt worden door een psychische stoornis. Daarom eist de officier zowel gevangenisstraf als tbs.
Ik geloof dat Jezus vandaag zeker een tbs-patiënt zou bezoeken
Ik geloof dat Jezus vandaag zeker een tbs-patiënt zou bezoeken, zoals Hij ooit de bezetene in Gadara opzocht, waarover we lezen in Markus 5. Ook onze hulpvrager Kees zou Hij niet overslaan. Als alles goed gaat, komt Kees in april 2027 vrij, vlak voor zijn verjaardag op 4 mei.
“Geen leuke dag,” zei hij.
“Omdat het dan dodenherdenking is?”
“Nee,” antwoordde hij, “ik had liever nooit geboren willen worden…”
Ik hoor Job in zijn woorden doorklinken.
Criminaliteit confronteert en vraagt om straf of maatregel.
Barmhartigheid opent uitzicht.
PS: Ik zat vrijwillig vast.